Mijn moeder had van huis uit meegekregen dat je niet over gevoelens praat en de vuile
was niet buiten hangt. Gevoelens bestonden niet, verdriet, woede of somberheid liet
je in ieder geval nooit zien. Ze praatte nooit over zichzelf, laat staan over haar ziele-
roerselen. Daarnaast deden joden na de oorlog alles om onder de radar te blijven, alsof
ze nog steeds ondergedoken waren.
Dat alle familie, vrienden en kennissen werden afgevoerd naar kampen en niet terug
keerden, daar hadden we het niet over. Ook over zelfmoordpogingen, de holocaust, dood
en ziekte werd eigenlijk niet gepraat.
Toch was het door mijn vader, een vrolijke, gevoelige, positieve, sterke man, ondanks de verschrikkingen van de holocaust, een open, liberale, vriendelijke en kunstzinnige sfeer
bij ons thuis. Mijn vader was huisarts met een grote Joodse praktijk. Wij verbeeldden het
volmaakte gezin. Mijn vader was ogenschijnlijk een uitbundig en onderhoudend man. Hij was
muzikaal en zeer belezen, hij hield veel van poëzie. Er kwamen vaak mensen bij ons over de
vloer, ook patiënten van mijn vader met wie hij bevriend was. Mijn moeder had een goed gevoel
voor humor. Mijn vaders grappen vonden gehoor bij haar en andersom. Zij waren een goed
koppel. Over gevoelens of emoties werd niet gesproken. Nooit. Alsof ze niet bestonden, er geen
verdriet was, we nooit met iets zaten waarvoor we bij de ander te rade konden gaan. Wat je niet
kent, mis je ook niet. Mijn vader was wel heel alleen met zijn verdriet, las ik tussen de regels
door.
Mijn vader was een geluksmaker, hij schreef uit naam van zijn broer, die afgevoerd was naar een
concentratiekamp, briefkaarten die hij bij zijn ouders via via liet bezorgen. "Het gaat goed met
ons" en "Maak je geen zorgen" schreef mijn vader in het handschrift van zijn broer. Omdat het
zijn ouders zo blij maakte, voelde hij zich er goed door. Hij leek bijna zelf te geloven in de
boodschappen die hij bedacht.
In 2014 overleed mijn vader, mijn moeder volgde anderhalf jaar later. Op de werkkamer van mijn
vader stonden de boeken twee rijen dik in de kast. Op de achterste rij vonden we een aantal
ordners, waarin zijn dagboeken uit de tweede wereldoorlog bleken te zitten. Mijn vaders familie
zat toen ondergedoken bij de buren in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Niemand wist van het
bestaan van deze dagboeken, het waren 1200 getypte pagina's. Op de eerste pagina zat de
jodenster van mijn vader vastgeniet met de rafels rijgdraad waarmee hij had vast gezeten aan
zijn jasje er nog aan. De aanblik maakte me misselijk. Ik ben een jaar later gaan lezen.
Mijn vader bleek prachtig te kunnen schrijven. Zoals over de schrijvers die hij bewonderde,
de filosofen die hem fascineerden en de muziek waarvan hij hield. Hij begon zijn dagboek
op de eerste dag van de onderduik. Gedetailleerd en met veel gevoel beschrijft hij hoe hij
vanuit het kleine kamertje bij de buren op straat kon kijken.
Daar zag hij hoe de Duitsers zijn spullen wegdroegen. En hoorde hij een vrouw vragen of
iemand nog iets had gehoord van de familie op 30, dat was mijn vaders familie. "Weggevoerd,"
zei een mannenstem. "Mooi zo," was het antwoord. En ook: "Opgeruimd staat netjes."
.. net dat hebzuchtige bezitterige verwaande verrotte doodse gore gluiperige gelovige smerige stupide kreng van de savornin lohmanlaan 222 en teveel andere hollanders, minstens 30% van die rotte stinkend smerige kaaskoppen zijn zo, ik weet dat omdat ik het in mijn slechtste momenten ook in me heb en dan kots ik van mezelf, dat smerige schijtweif van de savornin lohmanlaan 222 niet, ik hoop dat ze zeer pijnlijk sterft met dr achterbakse laffe valse stiekeme smerige schijtmuil, sterf zo pijn lijk mogelijk, godvergete tyfus kreng